Meer dan 300 reacties ontving Jos Steenhuis uit Asten op zijn berichten op Facebook over het overlijden van zijn trouwe vriend Hessel op 14 februari. De Friese ruin zou volgende maand 19 jaar worden.
‘Op woensdag bleek dat hij niet meer kon eten en drinken door een blokkade in zijn slokdarm’, vertelt Steenhuis aangedaan. ‘Drie behandelingen van twee verschillende dierenartsen brachten helaas geen verbetering; waarschijnlijk werd de blokkade veroorzaakt door een gezwel. Zondagochtend trof ik Hessel levenloos in de stal aan. Hij had nooit iets gemankeerd en de week ervoor was hij tijdens een buitenrit nog zo vrolijk als wat.’
Standaardpaard
Hessel, voluit Hessel van P (Olrik 383 uit Paulineke Ster v. Reitse, fokker F H. Bosma uit Tijnje), was niet alleen het paard waarop hij vele ritten maakte, maar ook zijn standaardpaard. Standaardpaard, zult u zeggen, pardon? Dat was ook Steenhuis’ reactie, toen hij in 2007 door een buurtgenoot benaderd werd of hij standaardruiter wilde worden van het gilde Sint Joris in Asten. ‘Wat een gilde was, daar had ik wel een idee van, maar standaardruiter, dat moest ik me toch even laten uitleggen. Welnu, deze ruiter rijdt op zijn paard voor het gilde uit, met in de rechterhand het standaardvaandel van het gilde. Hij maakt hierbij een zigzag-beweging om de weg vrij te maken voor het gilde.’
Schuttersgilden
‘In Brabant heb je ruim 200 schuttersgilden, die veelal stammen uit de Middeleeuwen om hun dorp of stad te beschermen, ‘beschutten’, tegen roversbendes. Een aantal gildes heeft een standaardruiter, maar het zijn er in totaal nog altijd niet meer dan een stuk of veertig’, legt Steenhuis uit. Hij begon zich te verdiepen in het begrip standaardruiter, want wat er nu precies van hem verwacht werd, dat was hem nog niet helemaal duidelijk.
Vlaggendrager
‘Er was bij het gilde in Asten al heel lang geen standaardruiter meer geweest, en dus kon mijn buurtgenoot er het fijne niet van vertellen. Het vaandel was er in elk geval wel, mét een leren kokertje waar de vaandelstok precies in paste. Van Frans Konings, die diverse functies bekleedde met betrekking tot het standaardrijden, kreeg ik tekst en uitleg én het reglement standaardrijden van de federatie (NBFS, www.schuttersgilden.nl). Vervolgens ben ik aan het oefenen geslagen met de Friese ruin waar ik toen mee reed, Wessel. Op een gegeven moment was het zover dat ik samen met het gilde ging oefenen.’
‘Laat’ begonnen
Steenhuis begon pas op zijn vijftigste met paardrijden. ‘Hoe gaat dat… onze dochters Daniëlle en Angeline waren gek op paarden; zij reden paard, en dus moest papa het ook proberen. De meiden hebben nog in het Friese achttal van rv Irene Brouwhuis, waavoor Van Kempen Sporthorses de meeste paarden leverde. Helaas zijn de paarden bij onze dochters op de achtergrond geraakt toen ze wat ouder werden. Ikzelf ben blijven rijden, recreatief, maar wel fanatiek.’
Zwart met rood
Hoe zijn tenue als standaardruiter eruit moest zien, dat was wel een raadsel, want elk gilde heeft z’n eigen kleuren; die van St. Joris van Asten zijn zwart en rood. ‘Maar ik moest maar aantrekken wat me goed dunkte. Hoe leuk was het dus dat ‘mijn’ paard een pikzwarte Fries was! Verder kocht ik een zwarte rijbroek en zwart rijjasje. Een rode bies op de rijbroek, de gildehoed met veer , een rode sjerp voor mijzelf én voor m’n paard en een rode bies langs zijn zilveren sjabrak, en voilá, een prachtig geheel samen met het gildetenue!’
Stressbestendig?!
In juli 2008 was de vuurdoop voor Jos en zijn eerste paard Wessel. ‘Bij een gildetocht rijd je vóór de tamboers en dat is natuurlijk wel een uitdaging voor een paard, want het is me een lawaai! Ik was zo verstandig geweest om het vaandel achterwege te laten, zodat ik met beide handen Wessel in bedwang kon houden, want hij vond het maar wat spannend en het zweet droop van hem af. Toen ik vlak bij de kerk een enorme mensenmenigte zag, besloot ik dat het genoeg geweest was voor Wessel. Hij was niet geschikt voor deze taak…’
Standaardpaard Kim
En Steenhuis ging op zoek naar een ander, rustiger paard. Drie weken voor de belangrijke kringgildedag kwam Kim van José Bouten op zijn pad. ‘Met Kim heb ik me suf geoefend die drie weken. Ik zou niet alleen aan de optocht meedoen, maar ook aan de dressuurwedstrijd standaardrijden, waarbij je met één hand en het vaandel een aantal figuren, in stap en draf moet rijden. Kim bleek bomproof, en deed dienst als standaardpaard tot en met 2015; hij leeft nog steeds en is nu 30 jaar!’Na Kim kwam Hessel in beeld als standaardpaard.
Imponerend en koel
Hessel was van de nu 86-jarige Piet Goossens uit Liessel. Hij kocht de ruin als driejarige van Stoeterij Hestegaarden toen die niet goed genoeg bleek op de hengstenkeuring. ‘Goossen had destijds ook nog de Friese ruin Nikkie, die viel wel eens in voor Hessel als dat nodig was. Hessel en Nikkie waren geknipt als standaardpaard. Vooral Hessel was een mooi paard, diepzwart, imponerend, en, belangrijk: koel in het hoofd. Hij weerstond na wat oefenen het trommelgeweld en de vendels van de vendeliers. Met het standaardvaandel zelf had hij totaal geen probleem.
Ringsteken
Naast de feestelijke optochten zijn de gildedagen een rijke en druk bezochte traditie in Brabant. ‘In onze kring, Peelland, strijden zo’n 22 gildes tegen elkaar. Kun je nagaan dat het een indrukwekkend schouwspel is, al die kleuren op het veld!’, vertelt Jos Steenhuis. ‘De ruiters worden tijdens de optocht apart van het gilde beoordeeld. De optocht en de dressuurproef zijn officiële onderdelen waar prijzen (zilveren schildjes) mee gewonnen kunnen worden. Ringsteken doen we pas sinds enkele jaren puur voor de lol en het publiek.’
Lans of paraplu?
Steenhuis noemt een Fries bij uitstek een geschikt standaardpaard. Maar ook het incasseringsvermogen van een Fries kent grenzen … ‘Een collega standaardruiter, ook met een Fries, wilde eens kijken of zijn paard zou schrikken van de lans voor het ringsteken naast zijn hoofd. Bij gebrek aan een lans nam hij een paraplu. Dat ging prima totdat de paraplu plotseling openging … de ruiter belandde op de grond…’
‘Opa Jos Steenhuis aan het ringsteken’
In galop de ring uit
Zijn ‘moment of fame’ herinnert de 71-jarige Steenhuis zich nog goed: ‘Tijdens de dressuurproef, waarbij je in principe de figuren alleen in stap en draf rijdt, vroeg ik de jury toestemming om in galop de ring te verlaten. Dat mocht. Ik vond het geweldig om met het vaandel in mijn rechter- en de teugel in mijn linkerhand in galop ‘af te marcheren.’
Sint Maarten
Nu ‘zijn’ Hessel volkomen onverwacht overleed, is Jos op zoek naar een nieuwe Fries om zijn hobby voort te zetten. ‘Hessel was een bijzonder mooie Fries met een goed karakter; een trouwe vriend. In 2016 deed hij voor het eerst mee in Vlierden en in 2019 voor het laatst in Liessel. Ik reed ook jarenlang als Sint Maarten op Hessel in Asten’, aldus Steenhuis. ‘We zullen het vanaf nu moeten doen met mooie herinneringen en vele foto’s en video’s.’
Opvolger
Steenhuis: ‘Hoe geweldig zou het zijn als er weer een Fries paard beschikbaar gesteld zou worden voor ons gilde. Ik hoef er zelf niet per se op; iemand anders die een geschikt paard heeft, kan mij met dat paard opvolgen. Ik zal paard en ruiter dan met plezier begeleiden. Wie meldt zich, via jmhsteenhuis@gmail.com? Het zou zonde zijn als aan deze mooie traditie een einde komt omdat er geen paard meer is …’
Foto’s: Privébezit
