Dierenarts Matthijs van Waart kreeg een Friese merrie met een vreemd wratje op haar hoofd op consult bij zijn Paardenpraktijk De Drie Hoeves. Hij zegt: ‘Het wratje zat er al langere tijd en veranderde soms van vorm; dan werd het wratje wat grilliger waarna het ook wel weer rustiger kon worden. De eigenaar had al een aantal zalfjes geprobeerd maar zonder resultaat. Een dergelijk plekje kan meerdere oorzaken hebben. Ik onderzocht de merrie en het wratje en vermoedde dat het bultje een sarcoïd zou kunnen zijn’.
Huidtumor
Een sarcoïd is de meest voorkomende huidtumor bij het paard en kan in verschillende vormen tot uiting komen. Ze zijn doorgaans niet besmettelijk maar kunnen zich op het paard wel verspreiden. Ze komen overal op de huid voor, maar het meeste op vochtige plaatsen, het hoofd, de benen en de onderzijde van de buik. De exacte oorzaak voor het ontstaan van een sarcoïd is vooralsnog niet bekend, daar wordt wel onderzoek naar gedaan. Naast genetische oorzaken, lijkt een besmetting met het Bovine Papiloma Virus (BPV) een rol te spelen.
Histologisch onderzoek
Elk paard kan sarcoïden ontwikkelen en er is geen specifieke voorkeur voor leeftijd, ras of geslacht. Sarcoïden worden onderverdeeld in zes verschillende vormen, met elk hun eigen kenmerken: een soort wrat (verruceuse vorm), een rond knobbeltje (nodulaire vorm), een schimmelplek (occulte vorm), een vlezige wrat die snel bloedt (firboblastische vorm) of een mix van deze vormen. ‘Om zekerheid te verkrijgen over de diagnose, werd er een stuk weefsel opgestuurd naar een laboratorium voor histologisch onderzoek,’ aldus Van Waart, ‘Bij sarcoïden brengt dit risico’s met zich mee omdat bij het afnemen van het weefsel het sarcoïd wat beschadigd raakt. Een aangetast sarcoïd kan erger terug komen. Bovendien kan een beschadiging ook voor verspreiding van het sarcoïd over andere delen van het paard zorgen. Bij het insturen van weefsel wordt er voor gekozen de sarcoïd zo volledig mogelijk weg te halen. Een alternatief is om een swab te maken van het weefsel en dit te onderzoeken op de aanwezigheid van het BPV. Voordeel hiervan is dat dit geen beschadiging geeft en minder invasief is. Nadeel is dat een negatieve uitslag geen zekerheid geeft over de afwezigheid van een sarcoïd’.
Sarcoïd verwijderen
Er zijn voor een dierenarts verschillende manieren om een sarcoïd te verwijderen. Het kan per lokatie en soort sarcoïd verschillen welke therapie het meest geschikt is. Met cryotherapie wordt het weefsel bevroren waarna het afsterft. Het is mogelijk om immuuntherapie toe te passen. Hierbij wordt het paard behandeld met Bacillus Calmette-Guérin, een humaan vaccin dat kan worden ingezet om sarcoïden bij paarden te bestrijden. Daarnaast is het lokaal behandelen met speciale zalven een mogelijkheid, hier zijn verschillende opties voor. Een sarcoïd kan ook operatief worden weggehaald. Normaal gesproken houdt operatief verwijderen in dat de sarcoïd met relatief veel ruimte weggesneden wordt om te voorkomen dat er delen van het sarcoïd achterblijven. Dit kan in sommige gevallen voor best grote operatiewonden zorgen.
Laser effectief
Een relatief nieuwe manier van behandelen is het middels de chirurgische fiber van een High Power Laser operatief verwijderen van de sarcoïd. Met deze techniek kan er relatief vlot en met weinig bloedverlies worden gewerkt. Het is niet geschikt voor elke sarcoïdvorm maar is voor veel voorkomende typen een beter alternatief dan regulier opereren. Zo wordt in de literatuur een duidelijk verschil beschreven in het terugkomen van sarcoïden na de ingreep. Na regulier opereren kwam een groot deel (tot wel 70%) van de sarcoïden op een plek op het paard weer terug, terwijl bij het verwijderen middels chirurgische laser gemiddeld 83% van de sarcoïden weg bleef en 72% van de paarden op de rest van het lijf schoon bleef van sarcoïden.
Precies werken
Van Waart vervolgt: ‘De voorkeur van de eigenaar van de merrie ging uit naar het verwijderen van het bultje middels een chirurgische laser. De aard en vorm van het bultje leende zich ervoor om het chirurgisch weg te laseren. Bij deze kleine wratjes is het meestal mogelijk onder staande sedatie en lokale verdoving het bultje weg te halen. Dankzij de laser is er over het algemeen relatief weinig bloed in de operatiewond en herstelt het weefsel over het algemeen snel. Opereren middels een chirugische laser is wat tijdrovender, maar geeft wel de mogelijkheid zeer precies te werken’.
Klik hier voor een filmpje van het verwijderen van een sarcoïd door Matthijs van Waart met een laser
Wond hersteld
Na de ingreep is het verwijderde bultje opgestuurd naar het lab om te onderzoeken. Het overgebleven wondje werd behandeld als een gewone wond. Na enige tijd behandelen herstelde het wondje voorspoedig. Uiteindelijk kwam het bericht terug van het histologisch onderzoek van het ingestuurde stukje weefsel. Het bleek inderdaad te gaan om een sarcoïd.
Het praktijkverhaal van drs. Matthijs van Waart verschijnt in Phryso december
